یزد پرس

مقدمه

انقلاب کاشی و سرامیک یکی از مهمترین رخدادها در جهان مـدرن امـروزی محـسوب مـی شـود. کاشـی و سرامیک تحول مهمی در حوزه علم و تکنولوژی است که تاثیر زیادی نیز بر وضعیت زندگی انسان ها و بخش صنعت داشته است. این پدیده مهم در کشور ایران دارای سابقه و قدمت چنـدین هـزار سـاله اسـت و همـین موضوع این صنعت را در کشور ایران از جایگاه ویژه و ممتازی برخوردار ساخته است . صـنعتی کـه از پیـشینه تاریخی برخوردار است و ایرانیان در تحول آن نقش مهمی داشته اند.

صنعت کاشی و سرامیک در ایران یکی از پویاترین و نوآورانه ترین بخشهای صنعت در ایران است، یکی از پر رونق‌ترین صنایع می‌باشد و نقش مهمی در اقتصاد ایفا می نماید. کاشی و سرامیک امروزه یکی از رایج‌ترین مصالح ساختمانی است و از هزاران سال قبل از میلاد مسیح به ‌صورت ابتدایی تهیه می‌شده است. تعدد کارخانجات، بنگاه‌ها و معادن مرتبط با این صنعت مزیت مهم در تولید کاشی و سرامیک به حساب می آید. فعالیت این صنعت از سال ۱۳۳۹ آغاز شده و طی ۵۰ سال گذشته هم‌چنان با رشدی چشمگیر رو به رو بوده است.

محیط کسب و کار (Business Environment) شامل جنبه‌های مختلفی است که بر عملکرد حرفه‌ای بنگاه‌ها تاثیر می‌گذارد. تحلیل محیط کلان، یکی از ابزارهای بسیار مهم در مدیریت استراتژیک می‌باشد که باعث ایجاد هوشمندی اطلاعاتی مناسب نسبت به عوامل محیطی اثرگذار می‌شود.

محیط کسب و کار در یک تعریف کلی مجموعه عواملی است که بر عملکرد بنگاه تاثیر می‌گذارد اما مدیر نمی‌تواند آنها را به سهولت تغییر دهد.

منظور از فضای کسب و کار عوامل موثر بر عملکرد واحدهای اقتصادی مانند کیفیت دستگاه‌های حاکمیت، ثبات قوانین مقررات و کیفیت زیرساخت‌ها است که تغییر دادن آنها فراتر از اختیارات و قدرت مدیران بنگاه‌های اقتصادی می‌باشد.

مدل PESTEL از جمله مدل هایی است که می تواند در کسب و کارهای مختلف به کار گرفته شود این مدل یکی از ابزارهای مهم در مدیریت استراتژیک است و با ایجاد شمایی از عوامل تاثیرگذار بر کسب و کارهای مورد نظر درک درستی از محیط به فعالان آن کسب و کار ارایه نماید و آنان را در تصمیم گیری ها کمک کند. این رویکرد از چهار مولفه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری، زیست محیطی قانونی تشکیل شده است که هرکدام به نوعی بر محیط کسب و کار تاثیر می گذارند.

تحلیل PESTEL به شما کمک می‌کند تا فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی را شناسایی کنید، تغییراتی که در محیط کسب‌وکارتان در حال اتفاق است را درک کنید، پروژه‌هایی که به دلایل خارج از کنترل ممکن است شکست بخورند را شناسایی کنید. با این تحلیل، می‌توانید از تغییرات و اتفاقات خارج از کنترل اطرافتان تا حدودی خبردار شوید.اتفاقاتی که می‌توانند شانس‌های بزرگی برای سازمان شما باشند یا به شما آسیب بزنند

با تحلیل PESTELمی‌توانید محیط بیرونی کسب‌وکارتان را بهتر درک کنید و تصمیمات مناسب‌تری بگیرید. این تحلیل به شما کمک می‌کند تا ناخدای خوبی برای کشتی کسب‌وکارتان باشید که همیشه آماده‌ی هر طوفانی باشد.

کاشی و سرامیک

سفالگری سرمنشا هنر تولید کاشی‌ و سرامیک‌ و از جمله‌ باستانی‌ ترین‌ هنرهای بشری است‌. نخستین‌ آثار این‌ هنر در ایران به‌ حدود ١٠ هزار سال قبل‌ از میلاد می‌رسد که‌ به‌ صورت گل‌ نپخته‌ بوده و آثار اولین‌ کورههای پخت‌ سفال به‌ حدود ۶٠٠٠ سال قبل‌ از میلاد بر می‌گردد.

کلمه‌ کاشی‌ (Tile) از کلمه‌ لاتین‌ TEGULA گرفته‌ شده که‌ مترادف فرانسوی TUILE می‌ باشد که‌ به‌ معنای گل‌ پخته‌ سقف‌ و کلمه‌ انگلیسی‌ Tile نیز به‌ معنای پوشش‌ برروی ساختمان است‌. لغت‌ سرامیک‌ (Ceramic) از ریشه‌ کلمه‌ یونانی‌ KERAMOS گرفته‌ شده که‌ به‌ معنی‌ ”لوله‌ ای از گل‌ پخته‌” است‌. و در واقع‌ برای معرفی‌ سرامیک‌ می‌توان گفت‌ هنر و علم‌ ساختن‌ و کاربرد اشیای جامد و شکنندهای که‌ ماده اصلی‌ و عمده آن خاک (کائولن‌ و خاک سفال) می‌باشد. از گذشته‌های دور در صنعت‌ ساختمان به‌ هر نوع گل‌ پخته‌ و سفال به‌ هرشکل‌ و اندازه ای سرامیک‌ می‌گفتند مثل‌ آجر، کاشی‌ و موزائیک‌ ولی‌ امروز لغت‌ سرامیک‌ در بین‌ مردم به‌ کاشی‌هایی‌ گفته‌ می‌شود که‌ برای کف‌ و دیوار مورد استفاه قرار گرفته‌ است‌. کاشی‌ و سرامیک‌ امروزه یکی‌ از رایج‌ترین‌ مصالح‌ ساختمانی‌ است‌ و از هزاران سال قبل‌ از میلاد مسیح‌ به‌ صورت ابتدایی‌ تهیه‌ می‌شده است‌. برمبنای آخرین‌ کشفیات و تحقیقات باستان شناسان آثاری از چهارده هزار سال قبل‌ بدست‌ آمده که‌ مبین‌ قدمت‌ صنعت‌ و هنر کاشی‌سازی در ایران است‌.

پیشرفت‌ در صنعت‌ سفالگری منجر به‌ تغییراتی‌ در روش تولید شده است‌ که‌ شامل‌ تغییر کورهها، اختراع چرخ کوزهگری و نیز تغییر در کیفیت‌ مواد سفالگری نظیر رنگ‌آمیزی و لعابکاری بوده است‌. بعد از اسلام با تشویق‌ استفاده از ظروف سفالی‌ و سرامیکی‌ به‌ جای ظروف فلزی، طلا و نقره صنعت‌ سفالگری رشد تازهای یافته‌ و از صنعت‌ سفالسازی و کاشی‌سازی برای تزئین‌ محراب مساجد، ضد آب کردن دیوار حمامها، ایجاد حوض و آبنما و همچنین‌ شیب‌ بندی بام ها استفاده شده است‌.

در طی‌ این‌ سابقه‌ طولانی‌ ویژگی‌های مشخصی‌ را می‌توان در این‌ فن‌ و هنر ایرانی‌ مشاهده کرد. این‌ ویژگی‌ها از یک‌ طرف بیانگر وضعیت‌ سیاسی‌، فرهنگی‌، اقتصادی و مذهبی‌ کشور و از طرف دیگر بیانگر ذوق و سلیقه‌ شخصی‌ و قومی‌ هنرمندان ایرانی‌ است‌.

با توجه به گسترش شهرنشینی و ضرورت پاسخگویی به نیازهای رو به رشد مصرفی به خصوص در حوزه مسکن و ساختمان، تکنولوژی‌های تولید انبوه به ایران وارد شده است. وجود امکانات پایه‌ای تولید از جمله مواد اولیه انرژی نیروی کار و از همه مهم تر سابقه سنتی دیرینه در تولید محصولات سرامیکی باعث تولید انبوه و مکانیزه این محصولات در کشور شده است.

تحلیل صنعت کاشی و سرامیک  و شرکت کاشی یاقوت میبد

تولید کاشی سرامیک در جهان درسال ۲۰۲۱ ، ۱۸٫۳۳۹ میلیون متر مکعب بوده که چین با داشتن حدود نیمی از تولید و مصرف جهانی کاشی و سرامیک، رهبر این صنعت است. تولید ایران در آن سال ۴۵۸ میلیون متر مکعب بوده است که معادل ۲٫۵% تولید جهانی می باشد و این آمار نسبت به سال قبل ۲% افزایش داشته است. همچنین دورنمای پنج ساله‌ای که توسط مرکز تحقیقات  MECSارائه شده است بیانگر رشدی مثبت است و پیش بینی می شود که تولید کاشی جهانی ممکن است تا سال ۲۰۲۵ با بیشترین رشد در آسیا و آفریقا به ۲۰ میلیارد مترمربع برسد.

ایران در حال حاضر در بین ۵ تولید کننده بزرگ کاشی و سرامیک جهان قرار دارد. در ایران حدود ۱۵۰ کارخانه تولیدی در حال فعالیت هستند. در این بین استان یزد با سهم بیش از ۶۰درصدی رتبه اول در ایران را در تولید این  محصول در اختیار دارد. پس از یزد استانهای اصفهان، قزوین و خراسان رضوی در جایگاه های بعدی هستند.

شرکت کاشی یاقوت میبد از سال ۱۳۸۸ جهت تولید کاشی دیوار به روش دوپخت کار خود را در شهرستان میبد واقع در استان یزد آغاز کرد و هم اکنون محصول کاشی دیوار را با بدنه سفیدپخت به بازارهای داخلی و صادراتی عرضه می‌نماید. محصولات این مجموعه تولیدی در قالب برندهای مختلف در بازارهای داخلی عرضه و به کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان، سوریه، گرجستان و ارمنستان نیز صادر می‌گردد. در تیرماه ۱۴۰۱ سالن شماره ۲ این مجموعه تولیدی جهت تولید کاشی پرسلان آغاز به کار کرد.

تولید کاشی و سرامیک در سال ۱۴۰۰ در این شرکت معادل ۲۴۴/۶  میلیون متر مکعب ، فروش در همان سال ۰۸۰/۶ میلیون متر مکعب که و سود خالص در سال ۱۴۰۰ معادل ۹۰۸ میلیارد تومان بوده است.و ۷۵% از فروش به صورت صادرات بوده است.

حال به تحلیل pestel این صنعت و این شرکت می پردازیم

سیاسی p

از مهمترین عوامل ایجاد کننده رونق در صنعت کاشی و سرامیک می توان به افزایش تقاضا و عوامل موثر در صنعت ساختمان سازی اشاره کرد و بهبود وضعیت ساخت و ساز در کشور می تواند به روی تقاضا برای کاشی و سرامیک تاثیر بگذارد مثلا حتی سیاست های دولت در زمینه سیمان به علت اینکه به روی صنعت ساختمان تاثیرگذار است به صورت غیرمستقیم به روی صنعت کاشی و سرامیک تاثیر می گذارد، بنابراین برنامه دولت برای بخش مسکن و نیز توقف صدور پروانه فعالیت برای واحد های جدید در وضعیت صنعت نقش موثری خواهد داشت.

ایران جزو پنج کشور برتر تولیدکننده و صادرکننده کاشی و سرامیک جهــان است،‌ از آن طرف عراق، عربستان، امارات و ســوریه جزو ۱۰ کشور بزرگ واردکننده کاشی و سرامیک هستند. پس سیاست های دولت و روابط دولت با این کشورها به روی صادرات کاشی و سرامیک تاثیر می گذارد. در سال ۱۴۰۱ در مجموع ۱۹۴ میلیون متر مکعب صادرات کاشی و سرامیک انجام شده است. تحریم ها از جمله عوامل تاثیرگذار به روی صنعت هستند ولی از آنجایی که عمده صادرات به کشورهای همسایه صورت می گیرد بحث جابه جایی پول آن هم بسیار آسان‌تر از سایر کشورها است. همانطور که بخش زیادی از صادرات وارد کشور عراق می شود.

تصویب بودجه ۳۰۰ میلیارد دلاری توسط پارلمان کشور عراق برای سه سال آینده عراق که بالاترین بودجه در تاریخ این کشور می باشد ، فرصت مغتنمی برای توسعه صادرات ، سرمایه گذاری وتأمین نیازهای کشور عراق توسط فعالان اقتصادی کشورمان می باشد. قابل ذکر است کشور عراق بودجه سال های ۲۰۲۴ و۲۰۲۵ را با رشد ۷۰ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۲ مصوب نموده و بودجه جاری و عمرانی آن بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار می باشد که این امر فرصت خوبی جهت توسعه تجارت وسرمایه گذاری ایران در کشور عراق می باشد.

بعد از عراق ما بشترین صادرات را به کشور های افغانستان، سوریه، پاکستان و مقدار کمی هم کشورهای حاشیه خزر داریم ولی به خاطر سیاست های دولت و عدم قبول FATF  ما نمی توانیم در کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپا فعالیت و مراوده مالی داشته باشیم هرچند سختی های انتقال پول بین ایران و کشورهای دیگر وجود دارد و این اتفاق طریق صرافی ها می افتد.

صادرات به کشور پاکستان هم به علت تنش های سیاسی بین کشورها در این چندماهه اخیر با مشکل روبه رو شده که این یکی دیگر از عوامل سیاسی تاثیرگذار به روی صنعت است

تا سال ۹۷ واردات از کشورهایی نظیر چین صورت می گرفت ولی اکنون واردات کاشی و سرامیک به کشور ممنوع است این عامل به رونق این صنعت کمک کرده است.

کاشی در ایران به قیمت ۲ دلار به طرف خارجی فروخته می شود این رقم در سال ۹۷ بالاتر و به مبلغ ۴ دلار بوده است و به علت رقابت بین کارخانه ها و نبودن مکانیسمی از طرف دولت برای کنترل قیمت دو دلار کاهش یافته است، به نقل از مدیرعامل کاشی یاقوت اگر دولت اعلام می کرد که قیمت ۴ دلار است و هرکس زیر این قیمت بفروشد باید عوارض بدهد سیاست خوبی برای بالابردن قیمت ارزی کاشی و سرامیک بود.

اقتصادی E

مهمترین عامل اقتصادی اثرگذار، نرخ رشد اقتصادی و وضعیت بودجه ای کشور است، بهبود شرایط اقتصادی هرچند می تواند تا حدودی تورم زا باشد، اما قطعا می تواند منجر به بهبود وضعیت خانوارها و در نتیجه مصرف بیشتر آن ها شود. از طرفی بهبود شرایط اقتصادی بر بخش ساخت و ساز و مسکن اثرگذار خواهد بود. برنامه دولت در ساخت ۴ میلیون مسکن، جنگ‌ها و خرابی‌های منطقه و بالا رفتن نیاز به کاشی و سرامیک در کشورهای منطقه باعث رونق در این صنعت می شود.

دو عامل مهم اقتصادی اثرگذار بر وضعیت کارخانجات کاشی و سرامیک، یکی نیاز به تامین نقدینگی از طریق تسهیلات و دومی ایجاد شرایط فروش نسیه برای افزایش فروش است.

۷ رشته فعالیت‌های صنعتی دارای اولویت در سند چشم‌انداز برنامه راهبردی ۱۴۰۴به چشم می‌خورد که عبارتند از: خودرو، فولاد، نساجی و پوشاک، سیمان، تایر و تیوب، لوازم خانگی و کاشی و سرامیک.حضور کاشی و سرامیک در کنار صنایع دیگری مثل فولاد و خودروسازی نشان از اهمیت به این صنعت در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ دارد.

تولید کاشی و سرامیک در ایران دو مزیت نسبی دارد یکی گاز و انرژی ارزان و دومی نیروی کار ارزان در دنیا بهای تمام شده اکونومی ترین  محصول زیر ۳٫۵ دلار نیست ولی در ایران با مبلغ ۲ دلار تولید می شود.

یکی از مزیت های مهم صنعت کاشی و سرامیک کشور می توان به این موضوع اشاره کرد، که بیش از ۹۰ درصد از مواد اولیه آن در داخل کشور موجود است، بنابراین در صورتی که روی فراوری مواد اولیه به خوبی کار شود، ارزبری برای واردات مواد اولیه و مشکلات ناشی از آن وجود نخواهد داشت. حلقه صنعت کاشی و سرامیک مسائل طراحی، رنگ، لعاب، صنایع پایین دستی و ماشینری است و اخرین مرحله تولید خود کاشی هست ما تقریبا همه چرخه قبل از آن را نداریم حتی کوره هم نتوانسیم بسازیم و تقریبا فقط مونتاژ می کنیم حتی برای تعمیرات دستگاه ها هم به تکنسین خودشان وابسته ایم.

با توجه به حجم وسیع سرمایه گذاری هایی که در صنعت کاشی و سرامیک کشور به ویژه درسال های اخیر صورت گرفته است، در حال حاضر میزان عرضه بیش از تقاضای آن است. علت اصلی این سرمایه گذاری ها هم حاشیه سود خوب این صنعت در گذشته بوده است.

 

عوامل اجتماعی S

  تغییر در سلایق: تغییر اساسی در سبک ها یا جمعیت بسیار تاثیرگذار است. چیزی که در حال حاضر بسیار همه پسند و باب سلیقه است را می توان در کوتاه ترین زمان ممکن حذف کرد زیرا سلیقه مصرف کنندگان همیشه تغییر می کند، در این راستا تمایل به مصرف کالاهای جایگرین کاشی و سرامیک، مثل کفپوش ها و نیز برخی تزئینات به جای کاشی ها و سرامیک می تواند بر این صنعت اثرگذار باشد. همچنین بحث تمایل مردم به نوسازی داخلی منازل می تواند تقاضای مثبتی برای صنعت داشته باشد.

امروزه کشورهای معروف اروپایی، مثل ایتالیا و اسپانیا، کاشی و سرامیک تولید می کنند ولی بیشتر تولیدات آنها چیزی نیست که ما در کشور خود میشناسیم، بلکه آنها به تولید کاشی های خاص روی آورده اند. به عنوان مثال برای یک ساختمان خاص، با معمار آن مذاکره کرده و برای آن ساختمان یک طرح ویژه در نظر می گیرند و بر اساس این طراحی، کاشی و سرامیک تولید می کنند. با این تفاوت که متوسط نرخ جهانی کاشی در رده بازاری که ما در آن رقابت میکنیم، بسیار پایین تر از کاشی های خاص تولید شده است. همچنین هتل ها در سراسر دنیا دائما روی طرح های جدید و بازسازی قسمت های مختلف کار می کنند، که این امر بازارها و نیازهای جدیدی را ایجاد می کند ولی در ایران کمتر مکانی است که در این زمینه کار اساسی انجام داده باشد.

عوامل فناوری T

این صنعت با توجه به نیاز به کاهش هزینه ها و توان رقابت با محصولات خارجی به تکنولوژی های جدید وابسته است. نوآوری و تحول تکنولوژی، اهمیت و تاثیر قابل توجهی در بالابردن کیفیت دستگاه های کنترل تصویری، افزایش حجم تولیدات، افزایش نوع خدمات، بهبود کیفیت و روش های جدید بازاریابی دارد. خرید دستگاه های کنترل تصویری برای درجه بندی کاشی ها که از طریق پردازش تصویر و استفاده از تکنیک مورفولوژی قبل از عملیات بسته بندی، برای تهیه کردن یکسانی محصولات نهایی لازم به نظر می رسد.

با توجه به صحبت های صورت گرفته با صاحبان این صنعت آنها مشکلات زیادی در زمینه واردات این دستگاه ها به کشور دارند که این بحث بیشتر به دلیل عوامل سیاسی و تحریم کشور ما است

تکنولوژی های جدید در صنعت کاشی و سرامیک:

کاشی های انتی باکتریال، نانوسرامیک، سیستم نصب خشک سرامیک پرسلانی،

 کاشی و سرامیک های که طرح و بافت شبیه کاغذ دیواری دارند برای ایجاد بافت‌های دیجیتال در روش‌های مختلف اعمال مواد و ایجاد انواع افکت‌های دلخواه نهایی، بدون استفاده از پانچ حکاکی و یا رولرهای اختصاصی استفاده می‌شود.

 کاشی ها و صفحات ساخته شده از فیبرهای سلولوزی که عایق صوت هستند، استفاده از نانوسلیس،جوهرهای دیجیتال سازگار با محیط زیست برای کاشی های پرسلانی پولیش شده

در کاشی یاقوت سیستمی برای اولین بار اجرا شده است به نام “سیتم بازیافت آب از بخار خروجی اگزوز اسپری دایر” که باعث می شود در مصرف آب صرفه جویی شود این مورد در قسمت عوامل زیست محیطی بیشتر توضیح داده می شود

عوامل زیست محیطی E

در واقع یک کارخانه سرامیک سیستمی باز است که از محیط، مواد اولیه، آب، سوخت و الکتریسیته به آن وارد و تحولات و گازهای خروجی، ضایعات جامد و مایع فاضلاب، انرژی حرارتی و دود از آن خارج می شود

آلاینده هایی که در تولید کاشی و سرامیک به وجود می آیند سه دسته هستند:

آلاینده های مواد اولیه بدنه های سرامیکی مانند سیلیس( سیلیس تقریبا در همه جای یک کارخانه سرامیک یافت می شود، اگر ذرات ریز سیلیس وارد ریه شوند می تواند منجر به یک بیماری مزمن (سیلیکوز) شود.)، فلور، سولفورها، آرسنیک، کلر، مواد آلی، آفزودنی های آلی

آلاینده های حاصل از لعاب مانند فریت ها، لعاب ها و رنگدانه ها، مواد آلی

آلاینده های موجود در گازهای خروجی، این آلاینده بسته به نوع بدنه، لعاب و سوخت مورد استفاده از کوره ها و خشک کن ها متفاوتند مانند ترکیبات بور (اسید بوریک در فریت)، ترکیبات آرسنیک، ترکیبات آمونیوم، ترکیبات کلر

باید ذکر شود که یک کارخانه سرامیک آلایندگی کمتری از بسیاری از منابع دیگر دارد، زیرا بخش قابل توجهی از آلاینده های ایجاد شده در این صنعت به ویژه ذرات جامد را می توان به طور موثر و یا هزینه کمی جدا کرد و از ورود آن به اتمسفر ممانعت کرد.اما در مورد شهر یزد که ۵۰ درصد کاشی و سرامیک کشور را تولید می کند مساله فرق می کند محور عقدا – مهریز که شهرهای عقدا، اردکان، میبد، اشکذر، زارچ، یزد و مهریز را دربر دارد، آلوده‌ترین محدوده استان یزد به شمار می‌رود تجمع کارخانجات کاشی و صنایع سنگین دیگر مانند فولاد که هم آلاینده هستند و هم آبخواه در این منطقه باعث شده مسائلی چون کمبود آب و آلودگی هوا به وجود بیاید

هر چند فعالیت این واحدها خسارت‌های جبران ناپذیری را به محیط زیست وارد کرده اما با توقف روند صدور پروانه در این محور در سال‌های اخیر و تشدید نظارت‌ها و پایش‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان، این ادعا وجود دارد که صنایع این محور آلاینده نیستند و به تجهیزات روز برای مدیریت آلایندگی مجهز شده‌اند.

 مساله اصلی شهر یزد مساله آب است یزد به دلیل شرایط خاص اقلیمی‌ و قرار گرفتن در کمربند خشک کشور به منابع آبی دسترسی ندارد و در بیشتر مواقع صنایع و به ویژه کارخانجات کاشی و سرامیک برای تامین آب مورد نیاز خود از سفره های آب زیرزمینی استفاده می کنند، هرچند نظارت زیادی در این راستا صورت گرفته است و چاه های غیرقانونی زیادی مسدود شده اند ولی نشست زمین در این منطقه که از پیامدهای استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی است اتفاق افتاده است.

اقداماتی هرچند کوچک در زمینه استفاده از پساب انجام شده، سیستم بازچرخانی و استفاده از پساب تصفیه خانه برای ایجاد فضای سبز یکی از آنهاست، در کاشی یاقوت سیستمی پیاده سازی کردند که بتوانند از آبی که در اسپری درایر بخار می شود و وارد جو می شود استفاده کنند و دوباره به چرخه تولید بازگردانند این عمل فقط در کارخانه یاقوت انجام گرفته و موفق آمیز بوده است و توانسته اند بیش از نیمی از آب مصرفی اسپری درایر را بازیافت کنند ولی متاسفانه کارخانجات دیگر الزامی در این کار نمی بینند.

عوامل قانونی L

عوامل قانونی با عوامل سیاسی پیوند دارند و بین همه این عوامل ارتباط آشکاری وجود دارد.

قوانین مربوط به دستمزد / استخدام: همانطور که می دانیم بهای تمام شده محصول منشا دلار یا ریال دارد، یک سری از مواد اولیه متاثر از دلار است با تغییر نرخ ارز متفاوت می شود و یک سری از چیزها از جمله حقوق دستمزد تابعی از دلار نیستند و و با بالا رفتن دلار ثابت می مانند، سال هایی که نرخ ارز ثابت بوده هزینه ها پیوسته بالا رفته است و دلار ثابت مانده، حاشیه سود کم می شود ولی وقتی قیمت دلار بالا می رود ما محصول ۲ دلاری را ۲٫۱ دلار می فروشیم و حقوق و دستمزد که ثابت است و تغییری نمی کند پس سود بیشتری می کنیم که این حاشیه سود بالا متوجه کارگر نمی شود، و اینجا شکاف طبقاتی به وجود می آید و ضریب جینی جامعه بالا می رود و به تبع از آن تضاد مالی ایجاد می شود، تاثیرات این اتفاق تنفر کارگر و هر سطح از حقوق بگیرها از طبقه سرمایه دار است این عامل در شهر یزد و شهرستان میبد که قطب کاشی و سرامیک ایران است باعث شده که صاحبان کارخانه های کاشی نتوانند به راحتی در شهر خودشان زندگی کنند و از ثروتشان استفاده کنند و اکثرا زندگی دوگانه ایی دارند.

از دیگر عوامل قانونی که عوارض و گمرک است که هزینه گمرک صادرات به کشور عراق پایین تر از دیگر کشورهاست

صادرات به کشور پاکستان در سال های قبل به میزان زیادی صورت می گرفت ولی وضع قوانین جدید در پاکستان که عوارض بالاتری برای ورود کالای ایرانی نسبت به کالای چینی در نظرگرفته شده باعث شده که خرید پاکستان از ایران بسیار پایین بیاید.