اگزما چیست؟ علائم و راه های درمان اگزما پوستی
اگزما چیست؟
اگزما یا درماتیت آتوپیک، یک مشکل پوستی است که باعث خشکی، خارش، پوسته پوسته شدن و قرمزی پوست می‌شود. این مشکل می‌تواند نوزادان، کودکان و بزرگسالان را تحت تاثیر قرار دهد.
علت اگزما چیست؟
اگرچه علت اگزما به طور کامل شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد ژنتیک نقش مهمی در بروز این عارضه ایفا می‌کند و افرادی که سابقه خانوادگی اگزما دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
خارجی‌ترین لایه پوست، اپیدرم، اولین خط دفاعی بین بدن و محیط است. هنگامی که اپیدرم سالم است، از ورود محرک‌های محیطی، آلرژن‌ها و میکروب‌ها به بدن جلوگیری می‌کند و مانعِ از دست دادن بیش از حد آب پوست می‌شود. در افراد مبتلا به اگزما، این سد شکننده‌تر است و نفوذپذیری بیشتری دارد.
برخلاف باور عمومی، اگزما در کودکان به ندرت با آلرژی غذایی مرتبط است.
علائم اگزما چیست؟
علائم اگزما از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند در طول زمان تغییر کند. اکثر افراد مبتلا به اگزما اولین علائم خود را در کودکی، قبل از سن پنج سالگی بروز می‌دهند.
شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- خارش شدید پوست
- لکه‌های پوستی ملتهب
- پوسته پوسته شدن پوست
- خشکی پوست
- مسدود شدن فولیکول‌های مو که باعث ایجاد برجستگی‌های کوچک، معمولاً روی صورت، بالای بازوها و ران‌ها می‌شود.
- افزایش چین و چروک پوست در کف دست و یا چین اضافی زیر چشم
- تیره شدن پوست دور چشم
خارش ممکن است در شب بیشتر شود. خاراندن پوست می‌تواند باعث التهاب بیشتر پوست و نیز تشدید خارش شود. علاوه بر این خاراندن می‌تواند منجر به عفونت پوست شود. در صورت بروز عفونت، باید با پزشک مشورت کنیم.
اگرچه اگزما معمولاً محدود به نواحی خاصی از بدن است، اما در موارد شدید ممکن است چندین ناحیه را تحت تأثیر قرار دهد:
- در نوزادان، ممکن است نواحی ملتهب و پوسته پوسته در قسمت جلوی بازوها و پاها، گونه‌ها یا پوست سر وجود داشته باشند. ناحیه پوشک معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
- اگزما در کودکان و بزرگسالان معمولاً پشت گردن، چین‌های آرنج و پشت زانو را درگیر می‌کند. سایر نواحی ممکن است شامل صورت، تنه، مچ دست و ساعد باشند. پوست ممکن است در اثر خاراندن مکرر ضخیم و تیره و یا حتی زخم شود.
اگزما چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آزمایش خاصی برای تشخیص اگزما وجود ندارد. تشخیص معمولاً بر اساس بررسی سابقه پزشکی، علائم و معاینه فیزیکی است.
نکاتی که به شدت مطرح کننده تشخیص اگزما هستند عبارتند از:
- خارش طولانی مدت و مکرر
- شروع علائم در سنین پایین
- سابقه شخصی یا خانوادگی برخی از بیماری‌های آلرژیک (از جمله آسم، آلرژی فصلی و اگزما)
- تشدید علائم پس از قرار گرفتن در معرض محرک‌های خاص
محرک‌های اگزما کدامند؟
محرک‌های احتمالی اگزما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- محیط‌های سرد یا خشک
- تعریق
- استرس یا اضطراب عاطفی
- تغییرات سریع دما
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، از جمله صابون‌ها و مواد شوینده، عطر و لوازم آرایشی، پشم یا الیاف مصنوعی، گرد و غبار، ماسه و دود سیگار
درمان اگزما چیست؟
اگزما یک بیماری مزمن است و معمولاً به صورت دوره‌ای بهبود می‌یابد و سپس شعله‌ور (بدتر) می‌شود. اگزما قابل درمان نیست، اگرچه می‌توان علائم آن را با انواع اقدامات خودمراقبتی و مصرف بعضی داروها کنترل کرد.
موارد زیر می‌توانند به کنترل علائم کمک کنند:
- حذف عواملی که علائم اگزما را تشدید می‌کنند (محرک‌ها)
- حفظ آب پوست
- رفع آزردگی پوست
- رفع خارش
- درمان اختلالات اعصاب و روان
حفظ آب پوست
- نرم کننده‌ها کرم‌ها و پمادهایی هستند که پوست را مرطوب کرده و از خشک شدن آن جلوگیری می‌کنند. بهترین نرم‌کننده‌ها برای افراد مبتلا به اگزما، کرم‌ها یا پمادهایی هستند که حاوی مقدار کمی آب یا بدون آب هستند. نرم‌کننده‌ها زمانی بیشترین تاثیر را دارند که بلافاصله بعد از استحمام استفاده شوند. لوسیون‌ها نسبت به کرم‌ها و پمادها آب بیشتری دارند و برای مرطوب کردن پوست دچار اگزما مناسب نیستند.
- دوش ولرم می‌تواند پوست را مرطوب و خنک کند و به طور موقت خارش ناشی از اگزما را تسکین دهد. استفاده از صابون ملایم و بدون عطر یا شوینده‌های غیر‌صابونی به مقدار کم توصیه می‌شود. باید از حمام داغ یا طولانی (بیش از ۱۰ تا ۱۵ دقیقه) اجتناب شود، زیرا می‌تواند پوست را خشک کند.
رفع آزردگی پوست - استروئیدهای موضعی ممکن است در درمان اگزمای خفیف تا متوسط با تجویز پزشک کاربرد داشته باشد. کرم‌ها یا پمادهای استروئیدی به کاهش علائم کمک و پوست را مرطوب می‌کنند. با این حال، استفاده طولانی‌مدت از این داروها به علت نازک کردن پوست توصیه نمی‌شود.
- استروئیدهای خوراکی گهگاه برای مدت کوتاهی برای درمان شعله‌ور شدن شدید اگزما توسط پزشک تجویز می‌شوند.
- درمان با اشعه فرابنفش (فتوتراپی) می‌تواند به طور موثر اگزما را کنترل کند. با این حال، این درمان ممکن است خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد، بنابراین تنها برای افراد با اگزمای شدید که علائم آنها به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، توصیه می‌شود.
- سایر داروها برای افراد با اگزمای متوسط تا شدید که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند، توسط پزشک تجویز می‌شوند.
رفع خارش
- آنتی هیستامین‌های خوراکی گاهی به تسکین خارش اگزما کمک می‌کنند.
- پانسمان مرطوب به تسکین و آبرسانی پوست کمک می‌کند، خارش و قرمزی را کاهش می‌دهد، نواحی پوسته پوسته شده را نرم می‌کند و از آسیب پوست به دلیل خراشیدگی جلوگیری می‌کند.
درمان اختلالات اعصاب و روان
اگر اگزما باعث ایجاد احساس اضطراب یا افسردگی شود، باید با پزشک خود برای درمان این اختلالات مشورت کنیم.
آیا می‌توان از اگزمای پوست پیشگیری کرد؟
هنوز اطلاعات کافی در این باره که آیا راهی برای پیشگیری از اگزما وجود دارد یا خیر، در دسترس نمی‌باشد.
نوزادانی که والدین یا خواهر یا برادر مبتلا به اگزما دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اگزما هستند. برای این نوزادان، مراقبت مناسب از پوست، به خصوص در آب و هوای سرد یا خشک، ممکن است مفید باشد. مراقبت مناسب از پوست شامل استفاده از کرم‌ها یا پمادهای مرطوب‌کننده است. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا این اقدامات واقعا به پیشگیری از اگزما در آینده کمک می‌کنند یا خیر.
اگر بخواهیم از کرم یا پماد برای نوزاد خود استفاده کنیم، مهم است که ابتدا دست‌های خود را بشوییم. این کار به کاهش خطر آلودگی میکروبی پوست کودک، که می‌تواند باعث عفونت شود، کمک می‌کند.
