تحول در سازمان زمین‌شناسی؛ از شفافیت داده‌ها تا توسعه فناوری‌های نوین
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، در نشست خبری با اصحاب رسانه از تدوین سند راهبردی عملیاتی پنج‌ساله، اصلاح فرآیندهای ارزیابی محصولات و برنامه‌های دولت برای بهبود معیشت کارکنان این سازمان خبر داد.
داریوش اسماعیلی، رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، از اقدامات انجام‌شده در این سازمان طی ۱۱۰ روز گذشته سخن گفت.
وی با تأکید بر ارتباط مستقیم با کارکنان و کارشناسان سازمان، اعلام کرد که جلساتی با پیشکسوتان، روسای دانشکده‌های زمین‌شناسی، مدیران داخلی و سایر ذی‌نفعان برگزار شده تا نقشه راهی برای آینده ترسیم شود.
به گفته اسماعیلی، در نتیجه این بررسی‌ها، ۱۴ محور اساسی برای حرکت سازمان تعریف شده و برای تدوین سند راهبردی عملیاتی، قراردادی شش‌ماهه با یکی از اساتید مجرب دانشگاه تهران منعقد شده است. این سند، که تا پایان شهریور تدوین خواهد شد، به‌عنوان نقشه راه پنج‌ساله سازمان عمل کرده و در سطح پروژه‌های اجرایی، تمامی هزینه‌های مالی را نیز مشخص خواهد کرد.
وی همچنین با اشاره به مشکل طولانی‌بودن فرآیند ارزیابی محصولات سازمان، اعلام کرد که شورای سیاست‌گذاری و ارزیابی محصولات با ترکیب ۱۱ نفره از مدیران، اساتید دانشگاه و نمایندگان بخش خصوصی تشکیل شده است.
به گفته وی، این شورا نخستین جلسه خود را برگزار کرده و جلسات بعدی نیز ادامه خواهند داشت.
یکی دیگر از محورهای مورد تأکید رئیس سازمان زمین‌شناسی، مسئله معیشت کارکنان بود.
اسماعیلی از تلاش برای افزایش حقوق و مزایای پرسنل خبر داد و اظهار داشت که مذاکراتی در این زمینه با مقامات عالی وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام شده است.
وی ابراز امیدواری کرد که طی سه تا چهار ماه آینده، تغییرات مثبتی در وضعیت معیشتی کارکنان سازمان ایجاد شود.
در ادامه این نشست، اسماعیلی به برگزاری چهل‌وسومین همایش علوم زمین اشاره کرد و گفت: این همایش با حضور سخنرانان برجسته‌ای برگزار شد. یکی از موضوعات کلیدی این همایش، بحران آب در کشور و نقش علوم زمین در مدیریت منابع آبی بود.
رئیس سازمان زمین‌شناسی همچنین به نقش این سازمان در تدوین طرح نهضت ملی کاهش مصرف آب اشاره کرد و گفت: این طرح، با همکاری نخبگان حوزه آب و دفتر معاونت اول ریاست‌جمهوری تدوین شده و در انتظار تصویب است.
وی تأکید کرد که یکی از وظایف اصلی سازمان، تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشافی است که می‌تواند نقش کلیدی در توسعه اقتصاد معدنی کشور داشته باشد.
اسماعیلی تصریح کرد: دولت چهاردهم بر ورود بخش خصوصی به حوزه معدن تأکید دارد و سازمان زمین‌شناسی در تلاش است تا شرایط لازم برای این مشارکت را فراهم کند.
وی تأکید کرد که توسعه بخش معدن می‌تواند جایگزین مناسبی برای اقتصاد نفتی کشور باشد و نقش مهمی در آینده اقتصادی ایران ایفا کند.
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، با تأکید بر اهمیت تولید و انتشار اطلاعات پایه، اعلام کرد: این داده‌ها می‌توانند بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد ریسک سرمایه‌گذاری در بخش معدن را کاهش دهند.
وی تولید این اطلاعات را وظیفه اصلی سازمان دانست و از برنامه‌های تدوین‌شده برای تکمیل و به‌روزرسانی نقشه‌های زمین‌شناسی خبر داد.
به گفته وی، در راستای اجرای طرح تحول در حوزه زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، پروژه‌ای با عنوان “موافقت معدنی” تعریف شده است که شامل ۷۵ پروژه مهم در استان کردستان خواهد بود. همچنین برای سال ۱۴۰۴، هدف‌گذاری شده است که ۱۲۰ نقشه زمین‌شناسی در مقیاس ۱:۵۰,۰۰۰ تهیه شود که شامل سه لایه زمین‌شناسی، ژئوشیمی و پتانسیل‌یابی معدنی خواهد بود. این در حالی است که در چهار سال گذشته، تنها ۸۰ نقشه تولید شده است.
واگذاری پروژه‌های زمین‌شناسی به بخش خصوصی
اسماعیلی از برنامه‌ریزی برای تسریع روند تولید نقشه‌های زمین‌شناسی خبر داد و افزود: ۲۰ نقشه در داخل سازمان تکمیل خواهد شد، در حالی که ۱۰۰ نقشه سه‌لایه‌ای دیگر به بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و پژوهشکده علوم زمین واگذار می‌شود.
وی تصریح کرد که فرآیند مناقصه این پروژه‌ها از فروردین‌ماه یا اوایل اردیبهشت آغاز خواهد شد.
یکی از مهم‌ترین برنامه‌های سازمان، توسعه ژئوفیزیک هوایی است، به گفته رئیس سازمان زمین‌شناسی، در برنامه هفتم توسعه، پوشش ۲ میلیون کیلومتر از سطح کشور در دستور کار قرار گرفته است که ۷۰ درصد کل کشور را شامل می‌شود.
وی تأکید کرد که سازمان دیگر قصد خرید یا نگهداری هلیکوپترهای اختصاصی ندارد و از طریق پیمانکاران خصوصی، عملیات ژئوفیزیک هوایی را انجام خواهد داد.
اسماعیلی با اشاره به اهمیت ورود بخش خصوصی به حوزه اکتشافات، از مذاکرات صورت‌گرفته در شورای راهبردی وزارت صمت خبر داد.
وی بیان کرد: پیش‌نویس نحوه مشارکت بخش خصوصی تدوین شده و به‌زودی فراخوانی برای جذب سرمایه‌گذاران منتشر خواهد شد. شرکت‌هایی نظیر فولاد مبارکه، گل‌گهر و گوهرزمین از جمله متقاضیان مشارکت در این پروژه‌ها هستند.
رئیس سازمان زمین‌شناسی همچنین از اجرای پروژه‌های مبتنی بر هوش مصنوعی و مدیریت هوشمند اطلاعات خبر داد.
به گفته وی، اولین اقدام در این زمینه، الکترونیکی‌سازی دبیرخانه سازمان است که تا هفته آینده رونمایی خواهد شد. همچنین سامانه‌ای برای پایش و نظارت هوشمند بر نقشه‌ها و پروژه‌های اکتشافی راه‌اندازی می‌شود که امکان رهگیری لحظه‌ای داده‌ها و نمونه‌برداری‌های زمین‌شناسی را فراهم خواهد کرد.
رئیس سازمان زمین‌شناسی تأکید کرد: این سازمان در مسیر تحول و استفاده از فناوری‌های نوین حرکت می‌کند و هدف اصلی آن، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بخش معدن، توسعه اطلاعات پایه، افزایش نقش بخش خصوصی و بهبود وضعیت معیشتی کارکنان است.
وی ابراز امیدواری کرد طی سه سال آینده، بسیاری از برنامه‌های کلان سازمان به نتیجه برسد و نقشه راه جدید، مسیر توسعه پایدار را برای بخش زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور هموار کند.
رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، در ادامه نشست خبری خود، از برنامه‌ریزی گسترده برای ارتقای پایگاه داده‌های علوم زمین، استانداردسازی داده‌های زمین‌شناسی، بهبود زیرساخت‌های آزمایشگاهی و توسعه اکتشافات دریایی خبر داد.
داریوش اسماعیلی با تأکید بر اهمیت دسترسی آزاد و استانداردسازی داده‌های زمین‌شناسی، گفت: یکی از مشکلات اساسی در این سازمان، انباشت داده‌های قدیمی در آرشیوهای داخلی بوده است.
به گفته وی، بسیاری از اطلاعات کلیدی زمین‌شناسی و اکتشافی، همچنان در کشوهای سازمان باقی مانده و در دسترس بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران قرار نداشته است.
در راستای حل این مشکل، پایگاه داده‌های علوم زمین، تحت نظارت یک شورای راهبری، ایجاد شده است. این شورا که با ریاست وزیر صمت اداره می‌شود، متشکل از معاونت معدنی وزارتخانه، رئیس سازمان زمین‌شناسی، معاون برنامه‌ریزی وزارت صمت، مدیر فناوری وزارتخانه و رئیس سازمان نظام مهندسی معدن است.
به گفته اسماعیلی، این پایگاه داده دو وظیفه کلیدی را بر عهده دارد: جمع‌آوری تمام اطلاعات مرتبط با زمین‌شناسی و اکتشاف، نه‌تنها از داخل سازمان بلکه از سایر وزارتخانه‌ها، و استانداردسازی و انتشار این داده‌ها. بر اساس سیاست‌های جدید، تمامی اطلاعات موجود در سازمان زمین‌شناسی، از جمله گزارش‌ها و نقشه‌های اکتشافی، حداکثر سه ماه پس از تولید، در اختیار بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران قرار خواهد گرفت.
اسماعیلی با اشاره به آنالیز ۴۰ هزار نمونه در سال گذشته، تأکید کرد که سازمان زمین‌شناسی صرفاً به دنبال افزایش تعداد آزمایش‌ها نیست، بلکه هدف اصلی، دستیابی به استانداردهای بین‌المللی و ارائه خدمات آزمایشگاهی در کلاس جهانی است.
به گفته وی، در همین راستا، سازمان موفق به دریافت گواهینامه ISO 17025 برای آزمایشگاه‌های خود شده است که یکی از الزامات کلیدی برای اعتبارسنجی نتایج آزمایش‌های زمین‌شناسی محسوب می‌شود.
وی افزود: گام‌های اولیه برای استانداردسازی را برداشته‌ایم و برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای ارتقای تجهیزات و روش‌های آزمایشگاهی در دستور کار داریم.
رئیس سازمان زمین‌شناسی با اشاره به نقش مهم منابع معدنی دریایی، از برنامه‌ریزی برای شناسایی و بهره‌برداری از این منابع خبر داد.
وی تأکید کرد که در برنامه هفتم توسعه، وظیفه سازمان زمین‌شناسی شناسایی منابع معدنی دریا و معرفی آن‌ها به سرمایه‌گذاران است.
به گفته اسماعیلی، بهره‌برداری از منابعی مانند نمک و عناصر ارزشمند موجود در آب‌های دریایی، یکی از محورهای توسعه معدنی کشور خواهد بود.
وی به نمونه‌ای از این فعالیت‌ها در استان خوزستان اشاره کرد که در آن، آب دریا به حوضچه‌های بزرگی هدایت شده و از طریق تبخیر، نمک و سایر عناصر ارزشمند استخراج می‌شود. علاوه بر این، سازمان زمین‌شناسی مسئولیت تهیه نقشه‌های تخصصی دریایی را بر عهده دارد که برای توسعه زیرساخت‌های ساحلی، احداث اسکله‌ها و پروژه‌های مرتبط با اقتصاد دریا محور ضروری است.
اسماعیلی تأکید کرد: بدون اطلاعات زمین‌شناسی دقیق، بسیاری از پروژه‌های دریایی ممکن است با شکست مواجه شوند و هزینه‌های سنگینی به اقتصاد کشور تحمیل شود.
رئیس سازمان زمین‌شناسی با اشاره به اهمیت تعاملات بین‌سازمانی، عنوان کرد: همکاری‌های گسترده‌ای با معاونت معدنی وزارت صمت، سازمان‌های تحقیقاتی و حتی نهادهای نظامی، از جمله سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، آغاز شده است.
به گفته وی، این همکاری‌ها به سازمان امکان می‌دهد از تجهیزات و امکانات موجود در سایر نهادها برای پیشبرد اهداف اکتشافی خود بهره‌برداری کند.
اسماعیلی در پایان تأکید کرد که سازمان زمین‌شناسی در مسیر تحولی اساسی قرار دارد و اقدامات انجام‌شده در حوزه ایجاد پایگاه داده‌های علوم زمین، استانداردسازی خدمات آزمایشگاهی، توسعه اکتشافات دریایی و همکاری‌های بین‌سازمانی، زمینه را برای جذب سرمایه‌گذاران، افزایش شفافیت و کاهش ریسک در بخش معدن فراهم خواهد کرد.
وی ابراز امیدواری کرد این تغییرات، مسیر توسعه پایدار را برای بخش زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور هموار کند.
