یزد پرس

یزد – عبدالمجید معنوی

تنور سازی

این شغل یکی از هنرهای سنتی می باشد که از قدیم تا کنون بدون ابزار خاصی تولید می شود، و نیاز به تجربه، مهارت دست و علاقه دارد.
فرمول گِل آن از ترکیب چند نوع خاک مخصوص و نرمه کاه و گاهاً پشم بز می باشد. در حال حاضر بهترین و سالم ترین روش پخت نان بوسیله همین
تنورهای گِلی سنتی می باشد.
علیمحمد ملانوری شمسی ۵۵ ساله نزدیک به ۳۵ سال سابقه کار و سر و کار داشتن با این هنر سنتی و شناخت خاک دارد

*وی مراحل تولید تنور سنتی را اینگونه شرح می دهد*
ابتدا خاک مخصوص را آسیاب نموده، به آن نرمه کاه اضاف می کنیم، به مدت دو روز خیسانده و آن را
ورز می دهیم. موقعی که گِل کاملا آماده شد آنرا بصورت لوله ای در می آوریم و به صورت دایره روی
هم قرار می دهیم و آن را پرداخت می کنیم. تا پایان ساخت تنور می بایست به وسیله دست و لیسه دائما
آنرا پرداخت کنیم تا بدنه تنور کاملا صاف و یکنواخت گردد. برای خشک شدن تنور می بایست در دمای
محیط و بدون نیاز به آتش یا باد صورت پذیرد تا تنور دچار ترک خوردگی نشود. بعد از بیست الی سی
روز کاملا خشک شده و آماده نصب می باشد.
تنورها معمولا به صورت ثابت نصب می گردد اما ما برای اولین بار این تنور را به صورت سیار و آماده
پخت در آوردیم و استقبال خوبی هم شده است.

*طریقه نصب تنور*
ابتدا بایستی مکانی که تنور نصب می گردد دارای زیرسازی محکم باشد تا تنور نشست نکند، اقلام مورد
نیاز جهت نصب تنور عبارتند از؛ آجر حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ عدد، کاه گِل یا گِل از قبل خیسانده شده، ماسه
شسته خشک، سیم مفتول ۲/۵ و مقداری روغن
چند ردیف آجر به صورت دایره روی هم می چینیم بصورتی که تنور به طور مایل به سمت خودمان
قرار گیرد. برای اندازه گیری میزان مایلی تنور می بایست یک تکه سنگ از لبه بالای تنور به پایین
انداخته شود به طوری که کاملا وسط تنور برخورد کند(فوت کوزه گری)
آنگاه داخل و بیرون تنور روی آجرها گل مالیده می شود تا سوراخها پوشانده شود. قبل از گذاشتن تنور
اطراف آنرا چند دور با سیم پیچیده و محکم می کنیم و زیر آنرا با روغن چرب کنیم تا مانع نفوذ آب از
طریق گِل به تنور شود.

یک سوارخ نیز پایین تنور برای هواکش قرار می دهیم. بعد اطراف آنرا به فاصله ده سانتی تنور با آجر و گِل چیده و با ماسه خشک پر می کنیم، در هر
مرحله‌ای که ماسه می ریزیم بایستی کوبیده شود تا پشت تنور محکم شود.
برای راه اندازی آن ابتدا می بایست از آتش کم شروع کرد و رفته رفته آتش را زیاد می کنیم، تقریبا ۴ الی ۵ ساعت طول می کشد تا تنور برسد و سفید شود. آتش را
می توان به وسیله گاز یا چوب انار یا پسته انجام داد.

با استفاده از مطالب آقای محمدعلی شاکری شمسی